Klimaatverandering: hoe het de wijnindustrie raakt en de opmerkelijke impact van jouw glas wijn
Jeen Akkerman Dec 05, 2022
Klimaatverandering is de grootste uitdaging waar de mensheid voor staat. Lukt het ons om het tij te keren of stevenen we af op grootschalige rampspoed? Nu al zijn de effecten zichtbaar en voelbaar, ook in de wijnindustrie. En tegelijk kun je als wijndrinker gemakkelijk een steentje bijdragen aan de redding van de planeet.
Inhoud
- Wat is klimaatverandering?
- Effecten voor de wijnsector
- Wijn in Nederland
- Jouw glas wijn
- Wat kun je zelf doen?
Wat houdt klimaatverandering in?
Bij klimaatverandering draait het om broeikasgassen, waarvan CO2 (kooldioxide) de bekendste is. Al ruim een eeuw komen steeds meer van deze gassen in de atmosfeer. Ze houden de warmte vast, zodat de temperatuur op aarde stijgt. Zonder broeikasgassen is het ijskoud, maar teveel broeikasgassen maken het te heet.Wie veroorzaakt deze vervuiling van het milieu?
Fossiele brandstoffen veroorzaken een hoge uitstoot. Daarom heeft de industrie een grote impact op klimaatverandering: de (petro)chemie en de productie van ijzer, staal en cement. Maar ook mobiliteit doet er toe: onze vliegreizen en autotrips dragen flink bij. En onze voeding leidt tot klimaatverandering. Vooral de veehouderij stoot veel broeikasgassen uit. En mannen doen het gemiddeld slechter dan vrouwen: ze stoten 16% extra CO2 uit, vooral omdat ze meer vlees en benzine kopen.Hoeveel warmt de aarde op per jaar?
De temperatuur is nu al gemiddeld 1,2 graden hoger dan in de periode 1850-1900, zo meldt het KNMI. In Nederland is het effect groter: per graad wereldwijde opwarming is de gemiddelde temperatuur in De Bilt met 1,9 graden gestegen en de warmste dag van het jaar met 3,3 graden.Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering?
Effecten voor de wijnsector
Ook wijnboeren in Europa krijgen te maken met hogere temperaturen, ernstiger droogtes en heviger neerslag. In het voorjaar kan dat leiden tot grote problemen, bijvoorbeeld door hevige hagelbuien die de pas gevormde druiventrossen beschadigen. Of extreme nachtvorst als de druivenplanten in bloei staan. Dat gebeurde in 2021 op grote schaal in Frankrijk en Italië. Het leidde tot grote verliezen, soms tot het grotendeels mislukken van de oogst. In de zomer zorgen hogere temperaturen voor een snellere rijping en meer suiker in de druiven. Bij de ene druivensoort is dit effect groter dan bij andere. Zo rijpt merlot, een druif die in vrijwel alle Bordeaux-wijnen zit, veel sneller af bij hogere temperaturen. Dit zorgt voor wijnen met meer alcohol. Zo hebben sommige Bordeaux-wijnen wel 14 procent alcohol, terwijl het traditioneel op ongeveer 12,5 procent ligt. Dit is negatief voor de smaak van de wijn. Daarom zijn de strenge regels voor Bordeaux aangepast: er zijn nieuwe druivensoorten toegelaten. Het gaat om rassen die uit Portugal komen en beter bestand zijn tegen hitte. Een andere aanpassing die wijnboeren doen, is het planten van bomen in hun wijngaarden. Zo voorzien ze hun druivenstokken van meer schaduw.Nederwijn
Door de stijging van de temperatuur worden nieuwe gebieden geschikt voor wijnproductie. Een sprekend voorbeeld is Nederland. In de jaren zeventig en tachtig waren wijnboeren bij ons een bijzonder fenomeen. Vandaag zijn ze er in alle provincies, in totaal gaat het om ongeveer 165 commerciële wijngaarden. Misschien nog opvallender: steeds meer Nederlandse wijnboeren slagen erin om wijn van hoge kwaliteit te maken. Dat komt onder andere omdat de druiven beter groeien en afrijpen nu de temperaturen oplopen. Tot voor kort was het noodzakelijk om speciale rassen te gebruiken die bestand waren tegen de Nederlandse weersomstandigheden. Nu beginnen wijnbouwers in ons land met het aanplanten van rassen die het traditioneel alleen in Zuid-Europa goed doen; zoals bijvoorbeeld chardonnay of riesling voor witte wijn.Jouw glas wijn
Lang niet iedereen weet dat het drinken van wijn ook bijdraagt aan uitstoot van CO2. Dat is vooral te wijten aan de verpakking in glazen flessen. De productie daarvan vereist hoge temperaturen. Daarvoor is veel energie nodig, op basis van fossiele brandstoffen. Hetzelfde geldt voor het omsmelten van lege wijnflessen. En een glazen fles is relatief zwaar en heeft een onhandige vorm. Daardoor leidt ook het transport van flessen wijn tot veel uitstoot. Er is echter een alternatief in de vorm van goede wijn in bag-in-box. Hierbij is de wijn verpakt in een plastic zak met kraantje, in een kartonnen doos. Op deze manier is de de CO2-uitstoot ruim 80% lager dan bij wijn in een glazen fles. Zo is de uitstoot bij een 3 liter bag-in-box wijn 1,02 kilogram CO2. Bij 4 flessen van 0,75 centiliter is dat 5,12 kilogram. Ter vergelijking: een boom legt in een jaar ongeveer 25 kilogram CO2 vast. Dus 6 pakken wijn van 3 liter besparen evenveel CO2 als een boom per jaar.Wat kun je zelf doen?
ls het om wijn drinken gaat is bag-in-box verreweg de beste manier om de schade aan onze planeet te beperken. Daarnaast kun je ook kiezen voor minder zware flessen. Ook biologische wijn is een betere keuze, vooral omdat het stoppen met chemische bestrijdingsmiddelen beter is voor de biodiversiteit. En los van wijn drinken zijn er diverse kleine stappen die je in het dagelijks leven kunt zetten. Zo doet het Wereld Natuur Fonds de volgende suggesties:Trein, bus, fiets
Ga met de trein, bus of fiets naar werk en school of vervang je auto voor een elektrische auto.
Minder vliegen
Beperk vliegvakanties.
Eet plantaardig
Eet zoveel mogelijk plantaardig en voorkom voedselverspilling.
Energie besparen
Isoleer je huis en breng energie- en waterbesparende maatregelen aan.
Tweedehands, recyclen
Koop producten en kleding tweedehands, en recycle materialen.
Meet je impact
Wil je jouw impact op de aarde meten? Dan kun je op de website van het WWF je eigen ‘voetafdruktest’ doen. Mijn advies: drink er (met mate) een lekker glaasje wijn bij, natuurlijk uit de verpakking met de laagste footprint.